شهید عطاءالله اشرفی اصفهانی

شهید آیت الله عطاءالله اشرفی ‌اصفهانی (1281 - 1361 ش) مجتهد شیعی، از شاگردان آیت الله بروجردی و نماینده ایشان در باختران، از شخصیت های تاثیرگذار انقلاب اسلامی و نماینده امام خمینی در کرمانشاه بود. وی به مبارزه ای طولانی و جدّی با رژیم پهلوی و پس از آن با عناصر ضد انقلاب برخاست که سرانجام جان خود را نیز در این راه اهدا کرد.

او در ۲۳ مهر ۱۳۶۱ بر اثر عملیات تروریستی منافقین، به درجه رفیع شهادت نائل شد تا چهارمین شهید محراب لقب بگیرد.

تولد

شهید محراب آیه الله اشرفی قدس سره در شعبان المعظم 1322 هجری قمری برابر با 1281 شمسی در سده (خمینی شهر) ‌اصفهان در خانواده ای روحانی و عالم متولد گردید. وی فرزند مرحوم حجه الاسلام و المسلمین میرزا اسدالله، نوه مرحوم حجه الاسلام میرزا محمدجعفر از علمای معروف سده بود. جد اعلای ایشان از علمای جبل عامل بوده اند.

مادر ایشان از سادات و علویات معروف اصفهان از خانواده مؤیدی از سادات صحیح النسب بود.

تحصیلات

شهید اشرفی تحصیلات ابتدایی و مقدماتی را در سده (خمینی شهر) ‌نزد مرحوم سید مصطفی تلمذ کرد. استعداد فراوان و حافظه قوی داشت - طوری که کتاب نصاب الصبیان را در نه سالگی از حفظ می دانست. در سن دوازده سالگی برای ادامه تحصیل راهی اصفهان شد و طی قریب ده سال، دروس ادبیات و سطح فقه و اصول، همچنین یک دوره درس خارج اصول را در محضر اساتید بنام این شهر آموخت.

بعضی اساتید معروف ایشان در شهر اصفهان عبارت بودند از: مرحوم آیه الله سیدمهدی درچه ای برادر مرحوم آیه الله سیدمحمدباقر درچه ای، استاد بزرگ مرحوم آیه الله بروجردی، مرحوم آیه الله سیدمحمد نجف آبادی، مرحوم فشارکی، مرحوم مدرس.

شهید اشرفی دوران طلبگی خود را با نهایت عسرت و مشقت اقتصادی گذراند. در مدت ده سالی که در حوزه اصفهان بود در هفته با دو قران گذران معاش می کرد و هر هفته طول راه میان اصفهان و زادگاهش را که دوازده کیلومتر است، پیاده می پیمود. خود می فرمود (دوشنبه خوراکم تمام می شد، سه شنبه دو ریال پولم را خرج می کردم، چهارشنبه را که آخرین روز تحصیل بود بدون پول و غذا می گذراندم.)

هجرت به قم

شهید محراب در سن بیست سالگی برای ادامه تحصیل و نیل به مقامات عالیه علمی و درجه اجتهاد در سال 1343 هجری قمری رهسپار قم گردید.

مدت بیست سال متوالی از عمر خود را بطور مجرد در همین حجره گذراند. در تمام طول مدت بیست و سه ساله اقامت در قم تنها سه یا چهار ماه با خانواده بود و بقیه این سنوات را تنها و مجرد به سرآورد. علت تنهایی ایشان در این مدت طولانی، تنگدستی و فشار زندگی بود که حتی توانایی اجاره کردن یک اتاق را نداشت. زیرا ورود او به قم در زمان حیات مرحوم آیه الله حائری، مؤسس حوزه علمیه قم بود و ایشان به طلاب جدیدالورود شهریه نمی دادند، یعنی اوضاع طوری نبود که بتوانند بدهند.

پس از فوت آیه الله حائری و ریاست مراجع و آیات ثلاث (مرحوم آیه الله خوانساری و آیه الله حجت و آیه الله صدر) هم به علت شهریه مختصری که می دادند، ایشان نمی توانست خانواده خود را به قم بیاورد. در این زمان، ماهانه فقط حدود هشت تومان شهریه دریافت می کردند. پس از ورود مرحوم آیه الله بروجردی قدس سره به قم نیز که شهریه طلاب فاضل و متاهل به مبلغ چهل و پنج تومان رسید، باز هم این مبلغ حتی زندگی پانزده روز یک خانواده را تامین نمی کرد. روی این جهت، آیه الله اشرفی بطور مجرد در مدرسه فیضیه قم زندگی می کردند و هر چند ماه، چند روزی جهت دیدار فرزندان و خانواده خود به اصفهان می رفتند.

شهید آیه الله اشرفی تقریبأ یک سال در جلسه درس مرحوم آیه الله حائری قدس سره شرکت داشته اند و پس از مرحوم آیه الله حائری، چند سالی از محضر آیات ثلاث (مرحوم آیه الله حجت کوه کمره ای، مرحوم آیه الله حاج سید محمدتقی خوانساری، مرحوم آیه الله سید صدرالدین صدر) بهره مند شده اند. بیشتر مطالب درس این سه بزرگوار را نوشته اند که اکثر جزوات فقه و اصول درس آقایان موجود است.

اساتید

• آیت الله بروجردی
• آیت الله حجت کوه کمره ای
• آیت الله سید محمدتقی خوانساری
• آیت الله سید صدرالدین صدر

آثار

آثار وی را حدود 30 مجلد نوشته‌اند که بیشتر آنها چاپ نشده است، اما آثار چاپ شده وی عبارتند از:

• البیان (برهان قرآن)، در موضوع علوم قرآن، به زبان فارسی
• تفسیر قرآن، خلاصه‌ای از تفاسیر شیعه و سنی
• مجمع الشتات، در اصول دین و عقاید و کلام، به زبان عربی
• مجموعه ای پیرامون حروف مقطعه قرآن
• کتابی در موضوع غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه
• غروب آفتاب در محراب جمعه، مجموعه خطبه‌های شهید اشرفی در نماز جمعه کرمانشاه در دو مجلد
• جزوات درس فقهی و اصولی، تقریرات اساتید خود آیات عظام بروجردی، حجت کوه کمره‌ای، سید محمدتقی خوانساری و صدر

مبارزات سیاسی و اقدامات فرهنگی

دشمن جهان‌خوار و استکبار جهانی همیشه در تلاش بوده است تا بین امت‌های اسلامی، تفرقه افکند و از انسجام و وحدت آنان جلوگیری کند؛ شهید محراب، آیت الله اشرفی اصفهانی از همان بیداردلان و مجاهدانی است که درباره ی وحدت بین شیعه و سنی، رنج‌های فراوانی را متحمل شد. او با انجام مسافرت‌های متعدد به شهرهای پاوه، جوانرود و روانسر و تشکیل سمینارهای بی‌شمار مرکب از ائمه‌ی جمعه سنی و شیعه در استان باختران، در خنثی کردن توطئه‌های تفرقه‌افکنان داخلی و خارجی، سهم بسزایی داشت.

از دیگر فعالیت های ایشان می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• تأسیس ساختمان مکتب الزهرا سلام الله علیها
• تأسیس مسجد ولی عصر عجل الله تعالی فرجه در خمینی شهر
• تأسیس مسجد امام حسین علیه السلام در خمینی شهر
• امام جمعه شهر کرمانشاه
• تأسیس حوزه علمیه امام خمینی در کرمانشاه
• تأسیس ساختمان مسجدالنبی صلی الله علیه و آله در کرمانشاه
• تأسیس توسعه مسجد بروجردی در کرمانشاه

شهادت

شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی سرانجام در ساعت 12:15 ظهر 23 مهرماه 1361 پس از 80 سال زندگی پر فراز و نشیب، در حالی که مهیای اقامه نماز بود توسط فردی بنام محمدحسین خداکرمی با نارنجک مورد حمله قرار گرفت و به شهادت رسید. بعدها نشریه «مجاهد» ارگان سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با برعهده گرفتن این عملیات تروریستی، خداکرمی را به عنوان یکی از عوامل خود معرفی کرد.

منبع

جعفر اسلامی, گلبرگ: مهر 1380، شماره 20

پانویس

آرشیو عکس و تصویر

• از راست: شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)، سید عبدالله موسوی شیرازی و ناشناس

• شهید شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) در زندان ساواک

• شهید شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) و سید حسین خادمی

• شهید شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) و سید مرتضی نجومی

• از راست: شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)، شهید محمدابراهیم همت، سرمدی، سبزوار رضایی میرقائد (محسن رضایی) و شهید علی صیاد شیرازی

• شهید شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) به همراه پسرشان در لباس احرام و در سرزمین وحی

• از راست: شهید عباس بابایی، شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) و ناشناس

• سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی و شهید شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)

• ردیف جلو از راست: شهید محمد صدوقی و شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)

• شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)

• سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی و شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)

• پیکر خونین شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)

• پیکر مطهر شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)

• تشییع پیکر شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)

• مزار قدیمی شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) در گلستان شهدای اصفهان (شرق تخت فولاد)

• سید علی حسینی خامنه ای بر سر قبر شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) در گلستان شهدای اصفهان (شرق تخت فولاد)

• مقبره شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی) در گلستان شهدای اصفهان (شرق تخت فولاد)